Tiếng Anh là ngôn ngữ phổ biến nhất trên thế giới với hơn một tỷ người sử dụng trên thế giới (theo nghiên cứu của British Council) và tại Việt Nam đây cũng là ngoại ngữ được sử dụng nhiều nhất. Nhưng ít người biết rằng có rất nhiều điều thú vị về tiếng Anh như đây là ngôn ngữ không có một viện nghiên cứu chuyên biệt nào hay các từ đa phần được vay mượn từ những ngôn ngữ khác.
Ngôn ngữ duy nhất không có học viện chuyên môn
L’Académie française – Học viện ngôn ngữ Pháp đặt tại thủ đô Paris là cơ quan chuyên trách về tiếng Pháp. Ngoài nghiên cứu, một phần trách nhiệm của nơi đây là tìm các từ tương đương của tiếng Anh được du nhập vào Pháp. Nhờ họ, email (thư điện tử) của tiếng Anh mới trở thành courriel.
Ở Tây Ban Nha cũng có một cơ quan tương tự là Real Academia Española, người Đức có Rat für deutsche Rechtschreibung… Tuy nhiên, Anh là một ngoại lệ. Trong 10 ngôn ngữ được sử dụng nhiều nhất trên thế giới, duy nhất tiếng Anh không có học viên chuyên môn chính thống ở quê hương. Quốc gia duy nhất ngày nay có học viện tiếng Anh là Nam Phi.
Lần gần nhất nước Anh tiến sát tới việc thành lập học viện là từ đầu thế kỷ 18. Khi đó, Jonathan Swift, tác giả cuốn “Chuyến phiêu lưu của Gulliver” nổi tiếng đã nỗ lực vận động chính quyền để mở học viện vì cho rằng ngôn ngữ này chưa hoàn thiện. Nữ hoàng Anne (quân vương cuối cùng của triều đại Stuart và là nữ hoàng đầu tiên của Vương quốc Anh) là người ủng hộ ý tưởng, tuy nhiên bà qua đời trước khi ý định này được phê duyệt. Từ đó, người ta quên luôn đề xuất trên.
Tại Mỹ, quốc gia sử dụng tiếng Anh là ngôn ngữ chính, một dự thảo luật về thành lập viện ngôn ngữ quốc gia cũng thất bại khi trình quốc hội năm 1806. 14 năm sau đó, Học viện ngôn ngữ và văn chương Mỹ được Tổng thống John Adams mở ra nhưng phải đóng cửa chỉ 2 năm sau vì nhận được ít ủng hộ từ cộng đồng cũng như giới chính trị.
Tiếng Anh phổ biến nhưng không có viện nghiên cứu chuyên biệt nào
96% từ tiếng Anh thông dụng nhất bắt nguồn từ Đức
Từ gốc Đức cực kì phổ biến trong những từ tiếng Anh được dùng nhiều nhất. Các từ này có mặt trong hơn 50% tư liệu về tiếng Anh, tương đương trên một tỷ từ trong ngôn ngữ viết toàn cầu. Các từ thường dùng này có thể được xem là phần xương thịt để tạo nên một cơ thể, là căn bản để giao tiếp (ví dụ các từ I, you, go, eat…). Lý do của sự phổ biến này là bởi tiếng Anh cổ được phát triển với nguồn gốc ngôn ngữ Đức do người Anglo-Saxon (một chi của người German) có nguồn gốc từ Đức đã cai trị nước Anh trong suốt nhiều thế kỷ.
Đa phần từ hình thành sau năm 1066 có gốc Latin
Năm 1066, người Norman từ nước Pháp chinh phục nước Anh từ tay người Anglo-Saxon, họ mang theo tiếng Pháp có nguồn gốc Latin. Dù nhiều từ cơ bản gốc Đức, đa phần người nói tiếng Anh lại khẳng định tiếng Pháp và Tây Ban Nha dễ hiểu hơn tiếng Đức. Đặc biệt, trong thời kỳ Phục Hưng ở châu Âu bắt nguồn từ Italy và tràn tới Anh qua Pháp, mang theo nguồn từ mới khổng lồ cho ngôn ngữ nơi đây. Những tư tưởng mới, hoặc cái cũ được tái phát hiện trong giai đoạn này không có từ để miêu tả trong tiếng Anh. Do đó, ngôn ngữ đã mượn thêm từ gốc Latin, khiến từ vựng tiếng Anh tăng lên gấp đôi.
Tiếng Anh được vay mượn từ tiếng Đức, tiếng Pháp, tiếng Latin
Từ gốc Latin nghe “quý tộc” hơn từ gốc Đức
Trong tiếng Anh có rất nhiều từ đồng nghĩa, chỉ khác nhau về cách dùng phân biệt dưới mức độ chuẩn mực hay sang trọng. Ví dụ từ có nghĩa ngôi nhà (house, gốc Đức là Haus) nghe không sang bằng từ đồng nghĩa mansion (gốc Latin).
Tên các loài vật và đồ ăn cũng phản ánh hiện tượng trên. Những câu chuyện từ xưa kể rằng tại Anh, vật nuôi có tên gọi bằng tiếng Đức nhưng khi nấu lên thành món ăn thì lại gọi bằng tiếng Pháp. Ví dụ, swine (con lợn) là từ Đức còn pork (thịt lợn) từ Pháp, hay sheep (con cừu) và mutton (thịt cừu) tương tự. Một số người giải thích nguyên nhân là người nói tiếng Anh làm việc tại các nông trang (nông dân), còn người tiêu thụ các sản phẩm đó lại nói tiếng Pháp (quý tộc).
Khái niệm “phát âm chuẩn” mới hình thành
Có rất nhiều lý do để giải thích cho việc đánh vần và phát âm tiếng Anh khá thất thường, một trong số đó là việc không có học viện ngôn ngữ. Tuy nhiên, quan điểm về phát âm không được coi trọng cho mãi đến thế kỷ 17, khi những cuốn từ điển đầu tiên được xuất bản. Thời điểm đó, các nhà học thuật và nhà văn đã nổ ra những cuộc tranh luận quanh chủ đề này.
Ví dụ, đại văn hào Shakespeare là một người khá hào phóng trong việc vận dụng từ ngữ, ông thường dùng rất nhiều biến thể trong một câu văn. Bản thân tên của ông cũng có rất nhiều cách phát âm khác nhau qua thời gian.
Người chịu trách nhiệm chính cho sự khác biệt của âm tiếng Anh và tiếng Mỹ
Noah Webster là một nhà yêu nước người Mỹ, ông tin rằng một quốc gia như Mỹ cần có ngôn ngữ riêng. Webster nhận thấy tiếng Anh có quá nhiều từ Pháp và một số vấn đề khác nên đã viết sách dạy tiếng cho người Mỹ, những người đại diện cho một quốc gia trẻ, kiêu hãnh và tư tưởng tiến bộ.
Từ năm 1783 đến 1785, ông xuất bản 3 cuốn sách dạy tiếng Anh cho trẻ em Mỹ và có khoảng 385 ấn bản trong suốt cuộc đời. Webster muốn quá trình phát âm hợp lý, logic hơn. Ông trở thành một ví dụ hiếm hoi cho người viết từ điển muốn lái tiếng Anh theo hướng khác, thay vì mô tả nó.
Tiếng Anh không ngừng được sáng tạo và thay đổi
Tiếng Anh thay đổi không ngừng
Điều duy nhất bất biến trong ngôn ngữ là những thay đổi. Khi một ngôn ngữ ngừng thay đổi tức là đã đạt đến mức hàn lâm, như tiếng La Mã hay Hy Lạp cổ đại. Từ mới được tạo ra liên tục. Nếu bạn hỏi một người của 20 năm trước liệu họ có googled (tìm kiếm trên Google) bạn mà họ friended on Facebook (kết bạn qua Facebook), họ có thể sẽ nhìn bạn như “người ngoài hành tinh”.
Hàng ngày có rất nhiều từ mới tiếng Anh được ra đời, điều đó nói lên sự biến hóa của ngôn ngữ này và liệu 10 năm sau chúng ta có hiểu được tiếng Anh khi ấy ? Rất khó nói, nhưng phải công nhận rằng tiếng Anh thật kì diệu !
Xem thêm:
Bí quyết luyện nghe tiếng anh
Học tiếng Anh qua trò chơi Lifeline
Related Posts